Tăng cường hoạt động sở hữu trí tuệ trong các cơ sở giáo dục đại học tại Việt Nam

Đây là nội dung chính của Hội thảo khoa học do Phòng Khoa học và đảm bảo chất lượng (Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội) tổ chức.

Hội thảo thu hút sự quan tâm của các nhà khoa học, cán bộ, giảng viên trong và ngoài trường

Phát biểu khai mạc, thay mặt Ban tổ chức, TSKH Phạm Thanh Hải (Phòng Khoa học và Đảm bảo chất lượng) gửi lời cảm ơn chân thành đến các nhà khoa học, chuyên gia và các cán bộ, giảng viên đã dành thời gian, tâm huyết đến tham dự Hội thảo, đồng thời cho biết, sở hữu trí tuệ đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy đổi mới sáng tạo và phát triển khoa học công nghệ, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đang hướng tới trở thành một quốc gia phát triển dựa trên nền tảng tri thức và công nghệ. Trong các cơ sở giáo dục đại học, nơi tập trung nguồn nhân lực chất lượng cao và các hoạt động nghiên cứu khoa học, việc triển khai hiệu quả các hoạt động sở hữu trí tuệ không chỉ bảo vệ các sản phẩm trí tuệ mà còn góp phần nâng cao chất lượng nghiên cứu, tăng cường khả năng ứng dụng và thương mại hóa kết quả nghiên cứu.

TSKH Phạm Thanh Hải phát biểu khai mạc Hội thảo

TSKH Phạm Thanh Hải cũng tập trung phân tích vai trò của sở hữu trí tuệ trong nghiên cứu khoa học tại các trường đại học; tác động của việc triển khai các hoạt động sở hữu trí tuệ đến chất lượng nghiên cứu khoa học; thực trạng nhận thức về vai trò của sở hữu trí tuệ trong nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ; thách thức trong việc triển khai các hoạt động sở hữu trí tuệ tại các trường đại học Việt Nam. Cùng với đó là các giải pháp thúc đẩy hoạt động sở hữu trí tuệ trong các trường đại học.

“Để nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học thông qua các hoạt động sở hữu trí tuệ, các trường đại học Việt Nam cần triển khai các giải pháp: Tăng cường đào tạo và nâng cao nhận thức về sở hữu trí tuệ; xây dựng các trung tâm hỗ trợ sở hữu trí tuệ; tăng cường hợp tác với doanh nghiệp; đầu tư vào cơ sở hạ tầng và nguồn lực; khuyến khích công bố quốc tế”, TSKH Phạm Thanh Hải nhấn mạnh.

Tại Hội thảo, các đại biểu đã nghe các báo cáo viên trình bày trực tiếp 4 tham luận. Các tham luận tập trung phản ánh thực trạng, những bất cập và đề xuất các giải pháp để thúc đẩy việc tăng cường hoạt động sở hữu trí tuệ trong các cơ sở giáo dục đại học tại Việt Nam.

TS. Đỗ Trọng Tiến (Cục Sở hữu trí tuệ, Bộ Khoa học và Công nghệ) cho biết: Giai đoạn 2018 – 2023, các trường đại học Việt Nam chỉ đóng góp khoảng 4 – 6% tổng số đơn đăng ký sáng chế tại Việt Nam. Đây là một con số khiêm tốn, đặc biệt khi so sánh với tỷ lệ trên 20% tại nhiều quốc gia phát triển. Bên cạnh đó, tỷ lệ đơn bị từ chối hoặc không được tiếp tục xử lý sau khi nộp cũng cho thấy chất lượng sáng chế còn chưa cao, phản ánh những thách thức trong việc phát hiện, thẩm định và hoàn thiện hồ sơ sáng chế ngay từ nội bộ nhà trường.

Về giải pháp thúc đẩy hoạt động sở hữu trí tuệ trong các trường đại học, TS. Đỗ Trọng Tiến cho rằng, mỗi trường cần ban hành quy chế quản lý tài sản trí tuệ, xác định rõ quy trình, trách nhiệm, quyền lợi và nghĩa vụ của các cá nhân, bộ phận tham gia. Đồng thời, cần thành lập đơn vị chuyên trách về sở hữu trí tuệ, hoạt động độc lập nhưng phối hợp chặt chẽ với phòng quản lý khoa học, pháp chế và các khoa chuyên môn. Về mặt tài chính, các trường nên bố trí ngân sách thường xuyên cho hoạt động đăng ký sáng chế, đặc biệt ưu tiên cho các đề tài có tiềm năng thương mại hóa. Cơ chế khen thưởng sáng chế được cấp văn bằng cần được thiết kế hấp dẫn, minh bạch và có sức khuyến khích thực sự đặc biệt, việc hỗ trợ thương mại hóa sáng chế thông qua liên kết với doanh nghiệp, các quỹ đầu tư khởi nghiệp và trung tâm ươm tạo cũng cần được chú trọng. Cuối cùng, các trường đại học cần tích cực kết nối với hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia. Hình thức thành lập doanh nghiệp spin-off từ sáng chế của giảng viên, sinh viên cũng là hướng đi nhiều tiềm năng trong bối cảnh hiện nay.

TS. Đỗ Trọng Tiến (Cục Sở hữu trí tuệ, Bộ Khoa học và Công nghệ) phát biểu tại Hội thảo	PGS.TS. Lê Thị Châu (Đại học Tôn Đức Thắng) chia sẻ tại Hội thảo

 

Trong khi đó, PGS.TS. Lê Thị Châu (Đại học Tôn Đức Thắng) cho biết, Đại học Tôn Đức Thắng đã định vị mình là một đại học nghiên cứu hàng đầu khu vực và sở hữu trí tuệ chính là một trong những trụ cột quan trọng nhất để hiện thực hóa tầm nhìn này.

“Nền tảng cho những thành công của Đại học Tôn Đức Thắng nằm ở việc đầu tư mạnh mẽ vào xây dựng năng lực nghiên cứu. Trường đã quy tụ và phát triển thành công nhiều nhóm nghiên cứu mạnh tập trung vào các lĩnh vực mũi nhọn. Các nhóm này không chỉ bao gồm các chuyên gia hàng đầu trong nước mà còn kết nối chặt chẽ với mạng lưới khoa học quốc tế, tạo ra một môi trường hợp tác và sáng tạo đa chiều. Sự đầu tư này đã mang lại những kết quả ấn tượng: Tính đến cuối năm 2023, Đại học Tôn Đức Thắng đã có hơn 13.000 công bố quốc tế trên các tạp chí uy tín và được cấp 15 bằng sáng chế, cho thấy một sự tăng trưởng vượt bậc về năng lực nghiên cứu và khả năng tạo ra tài sản trí tuệ có giá trị”, PGS.TS. Lê Thị Châu nhấn mạnh.

Nguyễn Việt Xô (Phó Trưởng phòng Khoa học và Đảm bảo chất lượng Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội) đề xuất với Ban Giám hiệu và các đơn vị thuộc HUBT nói riêng, các trường đại học Việt Nam nói chung: Hoàn thiện cơ sở pháp lý và cơ chế quản lý tài sản trí tuệ; Tổ chức các khóa tập huấn, hội thảo chuyên đề nhằm nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý, giảng viên, sinh viên về quyền và nghĩa vụ sở hữu trí tuệ; Khuyến khích thương mại hóa kết quả nghiên cứu, tăng cường hợp tác và liên kết; Đẩy mạnh kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm.

TS. Nguyễn Việt Xô trình bày tham luận tại Hội thảo

Nguyễn Việt Xô cũng đề nghị Nhà trường trang bị cho Phòng Khoa học và Đảm bảo chất lượng: Phần mềm kiểm tra đạo văn; Công cụ tìm kiếm sở hữu trí tuệ (đề kiểm tra bằng sáng chế hoặc tài liệu có đăng ký bảo hộ); Thiết bị và phần mềm hỗ trợ; Cơ sở dữ liệu hỗ trợ… để nâng cao hiệu quả hoạt động về sở hữu trí tuệ trong Nhà trường.

Với tinh thần trách nhiệm và tâm huyết, các ý kiến đóng góp của các nhà quản lý, nhà khoa học và các chuyên gia tại Hội thảo có ý nghĩa hết sức quan trọng, qua đó góp phần thúc đẩy, nâng cao chất lượng, cũng như tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong hoạt động sở hữu trí tuệ và chuyển giao công nghệ cho đội ngũ cán bộ, giảng viên và sinh viên trong các cơ sở giáo dục đại học nói chung và Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội nói riêng cần tập trung nghiên cứu, triển khai thực hiện trong thời gian tới./.

Tin & Ảnh: Thu Hương